Autisme en werk, gaat dat met elkaar samen? Hier heb ik een heel duidelijke mening over: ja, als je het maar de kans geeft. Vandaag zal ik het hebben over mijn eigen werkervaringen en wat mijn autisme daarmee te maken heeft.

Mijn eerste sollicitatiegesprek had ik op mijn vijftiende, bij de Plus in onze wijk. Ik werd niet aangenomen. Destijds had ik nog geen diagnose, dus ik weet niet zeker of het iets met mijn autisme te maken had, maar het zou me in ieder geval niet verbazen. Ik was verlegen en kon me geen goede voorstelling maken van hoe het was om echt te werken. Een jaar later kreeg ik een tweede kans – de enige keer in mijn leven dat ik iets heb bereikt dankzij connecties – en nu werd ik aangenomen als vakkenvuller. Uiteindelijk heb ik hier vier jaar gewerkt. Daarna moest ik een vast contract krijgen en dat kreeg ik niet. Achteraf snap ik dat wel. Ik was veel meer bezig met dromen over wanneer ik rijk en succesvol zou zijn dan met het werk dat ik moest doen. Is dat een bijwerking van autisme? Ik denk dat het meer een combinatie was van autisme en jong zijn in het algemeen dat ik mezelf soms nogal overschatte.

Na dit eerste baantje was ik een halfjaar werkloos (waarin ik wel fulltime stage liep, dus ik deed wel werkervaring op). In de zomer dat ik 21 werd, solliciteerde ik bij de evenementenhal in mijn woonplaats. Het leek me wel chill om daar in de garderobe te staan, maar zij wilden me in de bediening hebben. Hoewel dat me in eerste instantie niks leek, deed ik mee aan de horecatraining. Ik draaide een dag mee in het restaurant en stond een dag bij een eetkraampje op een beurs die in de hal werd georganiseerd. Op beide plekken voelde ik me echter niet goed op mijn plek en ik vond het dan ook helemaal niet zo erg dat het bedrijf me daarna niet meer belde of ik kon komen werken. Het was duidelijk dat horeca niet mijn ding was. Achteraf vind ik dat niet zo heel gek, maar destijds dacht iedereen (inclusief ikzelf) dat ik gewoon verlegen was.

Een paar maanden later ging ik opnieuw stage lopen. Na afloop van die stage vroeg het bedrijf of ik hun social media wilde blijven bijhouden voor een paar uur in de week. Ik was dolblij dat ik de kans kreeg om iets te doen in mijn vakgebied en nam de kans aan. Het bedrijf geloofde echter niet echt in het nut van social media en ik had niet bijzonder veel affiniteit met hun producten, dus na een paar maanden strandde deze samenwerking. Inmiddels had ik een diagnose op zak, maar die had verder niks te maken met de beslissing van dit bedrijf.

Mijn volgende twee baantjes waren als orderpicker in een magazijn. Bij allebei werd ik na een halfjaar ontslagen omdat ik te veel fouten maakte voor de hoeveelheid werk die ik verrichte. Dat was best frustrerend, want ik wist dat ik die fouten alleen maar maakte omdat de werkdruk voor mij te hoog was. Als ze genoegen hadden genomen met minder kwantiteit, hadden ze van mij een uitstekende kwaliteit kunnen krijgen. Bij dit soort bedrijven moet je helaas gewoon snel én foutloos kunnen presteren onder druk, dus ik kon weer op zoek naar ander werk.

Weer een paar maanden verder – we hebben het inmiddels over april 2016 – haalde ik mijn eerste klus als editor binnen. Ik was dolblij dat ik eindelijk mijn talenten kon gebruiken om geld te verdienen. Terwijl ik nog in de trein naar huis zat, werd ik gebeld door iemand die voor haar werk jongeren met een arbeidsbeperking aan het werk helpt. Ik was met haar in contact gekomen via de gemeente en nu vroeg ze me of ik bij de Hema zou willen werken. Eigenlijk zag ik dat niet zo zitten, maar ik wist dat ik geen nee kon zeggen. De volgende dag had ik al mijn sollicitatiegesprek. Degene door wie ik hier terecht was gekomen was erbij en zij zou mijn jobcoach worden, om me te helpen met eventuele problemen op de werkvloer. Ik werd aangenomen.

Werken bij de Hema bleek zo erg nog niet. Sterker nog, ik had het er hartstikke naar mijn zin. En het allermooiste is dat dat voornamelijk kwam door de collega’s. Nog nooit had ik me bij mijn collega’s zo prettig gevoeld als nu. Er ging een wereld voor me open. Ondertussen kwam mijn jobcoach af en toe langs om te kijken of er problemen waren, maar die waren er eigenlijk nooit. Mijn enige probleem was dat er steeds een nieuwe jobcoach kwam. Bij nummer zes had ik het wel een beetje gehad. Steeds maar een nieuw iemand om mijn hele levensverhaal tegen te vertellen en dat terwijl ik het eigenlijk helemaal niet nodig had. Ik begon me een beetje gefrustreerd te voelen. Ik kon geen baan vinden zonder hulp, terwijl ik de hulp verder nergens voor nodig had.

Dit gefrustreerde gevoel liep hoog op toen ik een vast contract moest krijgen. Ik wist dat de Hema subsidie ontving van de gemeente om mij aan het werk te houden. Toen ik hoorde dat de gemeente geen subsidie meer wilde geven, vreesde ik dan ook het ergste. Als door een wonder kwam het echter toch nog goed en kreeg ik een vast contract. Heerlijk, maar het nam mijn frustraties niet helemaal weg. Waarom mocht ik alleen daar blijven als ze subsidie voor me konden vangen? Ik kon toch precies hetzelfde als mijn collega’s? Het voelde alsof ik werd behandeld als een gehandicapte en dat kwetste me.

Inmiddels zijn we een jaar verder. Ik werk nog steeds bij de Hema en heb mijn werkzaamheden daar zelfs uitgebreid. Ik ben nu namelijk ook inzetbaar op de horeca-afdeling. Dit klinkt misschien enigszins ironisch omdat mijn eerdere ervaring met de horeca niet al te best was, maar hier is het anders. De taken zijn veelzijdiger en de collega’s maken het de moeite waard. Op eentje na dan. Een van onze weekendhulpen lijkt er om de een of andere reden van overtuigd te zijn dat ik niks kan. Of dit komt door mijn autisme weet ik niet, ik weet alleen dat het ontzettend frustrerend is en dat ik altijd alleen maar nog harder wil werken om te bewijzen dat ik prima weet wat ik doe.

Naast dit alles ben ik sinds twee jaar ook officieel tekstcorrector. Heel ander soort werk, maar die afwisseling vind ik juist fijn. Ik moet alleen nog even dat onzekere stemmetje in mijn hoofd de baas worden. Dat stemmetje dat me de hele tijd vertelt dat ik een amateur ben en kan ik dit eigenlijk wel? Het stemmetje waardoor ik het zoeken naar nieuwe opdrachtgevers vaak uitstel, want wat als ze denken dat ik helemaal niet goed ben? Ik werk eraan om die stem de mond te snoeren en elke keer als iemand mij om hulp vraagt bij een taalkwestie, dempt dat stemmetje iets verder.

Dit is een behoorlijk lang verhaal geworden. Wat ik hier allemaal mee wil zeggen is dat werk vinden en houden niet makkelijk is als je autisme hebt. En zelfs als het lukt, kun je je nog minderwaardig voelen. Toch is het belangrijk dat mensen met autisme blijven proberen om hun plek in de samenleving te veroveren. We hebben het recht om behandeld te worden zoals alle anderen. Iedereen heeft zijn unieke vaardigheden en talenten en daarvoor maakt het niet uit of je een diagnose hebt of niet.